Linux nasıl ortaya çıkmış.

Linus Torvalds - 1991

Linus, Linux çekirdeğini kodlamaya başladığı 1991 yılında 22 yaşındaydı, ancak bunu yapmasına neden olan şey tam olarak çocukça bir meraktı. Bazı çocuklar oyuncakları öylece oynamak yerine içini açıp kurcalamaya meyillidir, Linus da bilgisayarlar konusunda böyle karaktere sahip bir çocuktu. Daha 12 yaşındayken Helsinki Üniversitesinde iktisat profesörü olan büyükbabasının hesaplamalar için kullandığı bilgisayarının başına geçip onun kağıt üzerine yazdığı program kodlarını bilgisayara geçirerek ona yardım ediyordu. Çünkü o dönemlerde bilgisayarlara işlem yaptırabilmek için hazır programlar neredeyse hiç yoktu ve kullanıcılar aynı zamanda programcı olmalıydı. Zamanla bu bilgisayarın kulanım kılavuzundaki örnek programları yazmaya başlayan Linus bir süre sonra kendi küçük programlarını da yazmaya başlamış. Büyükbabası ölünce de bu bilgisayar ona verilmiş. Linus, diğer çocuklar gibi çeşitli sportif oyunlar oynamak yerine uzun saatler ve günler boyunca kendisini bir bilgisayarla aynı odaya kapatıp program yazmaktan keyif duyan bir kişiliğe sahipmiş. Linus, ilerleyen yıllarda da bilgisayarlara olan bu çocukça merakını ve programlamaya olan ilgisini hiç kaybetmemiş ve kendi yazdığı küçük programlar her zaman hayatının en büyük eğlencesi olmuş.

1990 Yılında öğrencisi olduğu Helsinki Üniversitesi Unix işletim sistemi kullanmaya ve ders olarak C programlama dili ile birlikte okutmaya karar verir. Unix, tarihi 1960'lara kadar dayanan, akademik ve askeri alanlar ile kamu hizmetlerinde yaygın kullanılan, gücünü sadeliği, temizliği ve basitliğinden alan bir işletim sistemidir. Linus bu dersin kitabı olan ve Hollandalı profesor Andrew Tanenbaum'un işletim sistemleri ile ilgili yazdığı kitabı bir dönem önceden alıp okumaya başlamış. Kitap aynı zamanda Tanenbaum tarafından yazılmış Unix benzeri bir akademik çalışma sistemi olan Minix'i anlatmaktadır. Bu sayede Linus Unix'in gerisindeki felsefeyi ve bu işletim sisteminin neler yapabileceğini öğrenerek hayran olmuş. Ancak evindeki bilgisayar Minix çalıştıramadığından bir yıl boyunca para biriktirip Intel-386 işlemcili bir IBM PC almış. Tabii ki ilk yaptığı şey yeni bilgisayarına Minix kurarak bir taraftan i386 işlemcisini ve PC mimarisini anlamaya çalışmış bir taraftan da Minix sayesinde Unix'e olan merakını giderdiği bir döneme girmiş.

Minix son kullanıcıya hitap etmeyen akademik bir sistem olduğundan kullanıcının araştırıp öğrenmesini teşvik etmek amacıyla bilinçli olarak bazı noktalarda sakatlanmış veya eksik bırakılmış bir yapıya sahiptir. Üzerindeki bazı programlar da Linus'a hiç kullanışlı gelmemiş, bunlardan en önemlisi Üniversitedeki Unix sistemine bağlanmasını sağlayan uçbirim benzetme (Terminal Emulator) yazılımıydı. İşte bu programı beğenmeyen Linus'un kendi uçbirim benzetme programını yazmaya karar vermesiyle Linux'un tarihi başlamış oluyor. Ancak buradaki can alıcı nokta Linus'un sadece yeni bir uçbirim benzetme programı yazmaya başlaması değil bu programı Minix'den ayrı olarak doğrudan donanım kaynaklarını kullanarak yazmaya karar vermesidir. Bunu yapmasındaki amaç da yeni aldığı bilgisayarın nasıl çalıştığını anlamaktı.

Bir süre sonra Linus Üniversite bilgisayarına artık kendi uçbirim benzetme programı ile ulaşıyor olacaktı. İstediğini yapmıştı, yazdığı programın çalışması için bir işletim sistemine ihtiyacı yoktu, bilgisayarını Minix ile değil disketteki programından açtığında kolayca bağlantıyı sağlıyordu ancak bir eksik vardı. Bilgisayara kaydetmek istediği belgeler olduğunda bunu yapamıyordu. Bir yardımcı program ile bir işletim sistemi arasındaki ayrım noktasına işte bu anda geldi. Ancak yaptığının bir işletim sistemine yöneldiğini anlaması programını Minix dosya sistemini okuyup yazabilecek şekilde geliştirdikten sonra oldu. Artık o basit bir uçbirim benzetme yazılımı değildi, kendini aşmıştı ve Linus daha iyisini yapmanın çok eğlenceli olacağını düşünmeye başladı.

Linus sonunda Minix'in kötü ve eksik yönlerinden kurtulmak için radikal bir karar verdi ve kendi disk sürücüsü ve dosya sistemi olan bir sistem yazmaya girişti. Bu gerçekten korkutucu bir karardı çünkü yapmayı planladığı şey teknik açıdan çok ağırdı ve uzun aylar boyunca neredeyse insan üstü bir çalışma temposu gerektiriyordu. Sonuçta Linus 1991 yılının yaz aylarını (ki Finlandiya'da yılın en güzel, insanların güneşin sıcaklığını hissedebildiği bir dönemdir) evinde pencereye siyah bir perde çekilmiş olarak bilgisayar başında geçirdi. Gece ile gündüzün birbirine karıştığı, yemek-uyku-kodlama ile geçen aylar boyunca Linus karanlık odasında kendi deyimiyle çok tatmin olduğu çok eğlenceli bir dönem geçirdi.

1991'in Eylül ayı geldiğinde artık Linus'un "Freax" adını verdiği işletim sistemi çalışır haldeydi. Aslında yaptığı iş bir işletim sistemi için gerekli olan temel prensipleri ve kuralları kodlamaktı, henüz sistem üzerinde sadece kulanıcı girişi yapıp komut girmenizi sağlayan bir kabuk program ve bir C programlama dili derleyicisi çalışıyordu. Aslında C derleyicisi olması demek pek çok programın derlenip kullanılabilmesi anlamına geliyordu ancak sistem oldukça kararsızdı, bir süre sonra kendiliğinden çöküyordu. Bu nedenle Linus geliştirme için hala Minix'i kullanıyordu. Linus iyileştirme ve geliştirme önerileri almak için Freax'ı Üniversitenin bilgisayarı üzerinden internette yayınlamaya karar verdi. Bu konuda Üniversiteden kendisine yardım eden Ari Lemke Freax adını beğenmeyerek projenin diğer adı olan Linux'u kullandı ve proje Linux adıyla yayınlandı.

Birkaç ay içinde Linus'a bir çok düzeltme önerisi ve hata bildirimi gelmeye başladı. Bir süre bu düzeltmeleri yaptı ancak yazılımdan hata (bug) ayıklamak pek eğlenceli bir uğraş değildi ve Linus projeye ilgisini yitirmeye başlamıştı ki kendi yaptığı bir hata nedeniyle bilgisayarındaki Minix kurulu olan bölüm zarar gördü. Elinde tek çalışan sistem Linux kalmıştı ve bu noktada büyük bir radikal karar daha verdi ve Minix'i terar kurmak yerine tüm geliştirme işlemleri ile günlük işlerini Linux ile yapmaya başladı. Ayrıca Linux pek çok hekır tarafından denenmiş ve geliştirme önerileri de gelmeye başlamıştı. Artık 1992 yılının ilk aylarında Minix'te olmayan bazı özellikler de Linux'a eklenince o güne kadar Minix kullanan pek çok uzman artık özgürce değiştirip geliştirebilecekleri Linux kullanmaya başdı.

Bir yıl geçmeden Linux yüzlerce uzmanın katkısı ve sayısı tahmin edilemeyen kullanıcı kitlesiyle bir Üniversite öğrencisinin eğlencesi olmaktan çıkmıştı. Artık ticari Unix sistemlerin sularında gezinmeye başlamıştı ve tamamen özgürce dağıtılıp kopyalanabiliyordu. Birisinin çıkıp Linux kodlarını ticari bir üründe kullanıp kodlarını gizleme tehlikesine karşı Linus 0.12 sürümünü GPL (General Public Licence) lisansı ile dağıttı. Bu da oldukça radikal bir karardı çünkü bu sayede Linux kodlarını ticari olarak kullanmak isteyenler yaptıkları değişiklikleri ve geliştirmeleri herkesin göreceği şekilde açmak zorunda kalacaktı, bu da Linus'un tam olarak istediği şeydi. Çünkü özgür bir yazılımın gelişimi onunla ilgili kaynakların özgürce ulaşılabilir olmasıyla doğrudan bağlantılıydı. Bu kararla birlikte Linux (Linux çekirdeği) bugünlere kadar olan gelişim çizgisine oturmuş oluyordu.